Dấu hiệu khi trẻ thiếu kẽm và nhóm người có nguy cơ thiếu kẽm

1. Dấu hiệu trẻ bị thiếu kẽm

Theo nghiên cứu của TS.BS Nguyễn Xuân Ninh, viện Dinh dưỡng quốc gia, tỷ lệ thiếu kẽm ở trẻ em Việt Nam khá cao: 25 – 40%, tuỳ địa phương và nhóm tuổi.

Dấu hiệu trẻ bị thiếu kẽm thường thấy là ăn không ngon, vị giác bất thường, rụng tóc, tiêu chảy kéo dài, thương tổn ở da và mắt, chậm lớn, cơ quan sinh dục chậm trưởng thành và bất lực.

Thiếu kẽm cũng gây sụt cân, thiếu máu, chậm lành vết thương và kém minh mẫn. Một số người xơ gan bị thiếu kẽm do không giữ được kẽm.

2. Nnhóm người có nguy cơ thiếu kẽm

Những người có bệnh đường tiêu hóa và các bệnh khác.

Phẫu thuật đường tiêu hóa và thường xuyên rối loạn tiêu hóa (như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn và hội chứng ruột ngắn) có thể làm giảm hấp thu kẽm và tăng tổn thất kẽm nội sinh chủ yếu qua đường tiêu hóa và một phần nào đó qua thận. Các bệnh khác liên quan đến thiếu kẽm bao gồm hội chứng kém hấp thu, bệnh gan mạn tính, bệnh thận mạn tính, bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh tiểu đường, bệnh ác tính và các bệnh mạn tính khác. Đặc biệt, tiêu chảy mạn tính cũng gây mất rất nhiều kẽm.

Người ăn chay

Sinh khả dụng của kẽm từ chế độ ăn chay thấp hơn từ chế độ ăn tạp vì người ăn chay không ăn thịt, mà thịt có hàm lượng kẽm dễ hấp thu cao và giúp làm tăng sự hấp thu kẽm. Ngoài ra, người ăn chay thường ăn nhiều các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt, trong đó có chứa phytate liên kết với kẽm và ức chế sự hấp thu của nó.
Người ăn chay cần ăn lượng kẽm nhiều hơn 50% so với RDA của người không ăn chay. Nếu biết sử dụng các kỹ thuật chế biến thực phẩm làm giảm phytate liên kết với kẽm thì họ có thể làm tăng sinh khả dụng của kẽm.
Kỹ thuật để tăng sinh khả dụng của kẽm bao gồm ngâm đậu, ngũ cốc và hạt trong nước vài giờ trước khi nấu hay sau khi ngâm đến khi mọc mầm. Người ăn chay cũng có thể tăng lượng kẽm của họ bằng cách ưu tiên sử dụng các sản phẩm ngũ cốc lên men hơn (chẳng hạn như bánh mì) so với các sản phẩm không men (như bánh quy giòn) vì men giúp phân hủy một phần phytate. Do đó, cơ thể hấp thu kẽm từ ngũ cốc lên men tốt hơn không lên men.

Phụ nữ mang thai và cho con bú

Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị thiếu kẽm một phần do nhu cầu kẽm của thai nhi cao. Cho con bú cũng có thể làm cạn kiệt “nguồn dự trữ” kẽm của người mẹ. Vì những lý do trên, RDA kẽm cho phụ nữ mang thai và cho con bú cao hơn so với những phụ nữ khác

Trẻ sơ sinh chỉ bú sữa mẹ

Sữa mẹ cung cấp đủ kẽm (2 mg/ngày) trong 4 – 6 tháng đầu tiên nhưng không cung cấp đủ lượng kẽm đề nghị cho trẻ sơ sinh 7-12 tháng tuổi (cần 3 mg/ngày). Ngoài sữa mẹ, trẻ sơ sinh 7-12 tháng tuổi nên bổ sung kẽm qua các bữa ăn dặm hoặc sữa bột có bổ sung kẽm. Bổ sung kẽm giúp cải thiện tốc độ tăng trưởng ở một số trẻ có hiện tượng chậm lớn và bị thiếu hụt kẽm.

Những người bị bệnh hồng cầu hình liềm

Kết quả từ một cuộc khảo sát chéo lớn cho thấy rằng 44% trẻ em bị bệnh hồng cầu hình liềm có nồng độ kẽm trong huyết tương thấp, có thể do nhu cầu dinh dưỡng tăng lên hoặc tình trạng dinh dưỡng kém. Thiếu kẽm cũng ảnh hưởng đến khoảng 60%-70% người trưởng thành bị bệnh hồng cầu hình liềm. Bổ sung kẽm đã được chứng minh giúp cải thiện tăng trưởng ở trẻ em bị bệnh hồng cầu hình liềm.

Người nghiện rượu

Khoảng 30% – 50% người nghiện rượu có tình trạng kẽm thấp vì tiêu thụ ethanol làm giảm hấp thu ở đường ruột của kẽm và tăng bài tiết kẽm qua thận. Ngoài ra, sự đa dạng và số lượng thực phẩm tiêu thụ bởi nhiều người nghiện rượu thường bị hạn chế, dẫn đến lượng kẽm tiêu thụ không đủ.

{fcomment}