Xây nhà ở xã hội bằng vốn ODA: Giá nhà giảm, liệu có tăng nợ công?

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, giai đoạn 2012-2015 khu vực đô thị cần khoảng 700.000 căn hộ nhà ở xã hội, đến năm 2020 sẽ cần thêm khoảng 200.000 căn, nếu nhu cầu đến năm 2015 được giải quyết hết.

Trong đó, Hà Nội cần 111.200 căn; TP.HCM cần 134.000 căn; Đà Nẵng cần 16.000 căn; Đồng Nai cần 95.000 căn; Bình Dương cần 104.000 căn. Riêng nhu cầu nhà ở xã hội (NOXH) của cán bộ, công chức 25 bộ, ngành tại khu vực Hà Nội cần khoảng 30.000 căn.

Các dự án phát triển NOXH khu vực đô thị đến nay, cả nước đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 102 dự án, trong đó có 38 dự án NOXH cho người thu nhập thấp, quy mô xây dựng 19.680 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 6.810 tỷ đồng; 64 dự án NOXH cho công nhân, quy mô xây dựng 20.270 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 4.440 tỷ đồng.

Đề xuất sử dụng vốn ODA để xây dựng nhà ở xã hội của Bộ Xây dựng đang khiến lo ngại sẽ làm tăng nợ công.

Trên cả nước đang tiếp tục triển khai 150 dự án NOXH, trong đó có 91 dự án NOXH cho người thu nhập thấp, quy mô xây dựng khoảng 55.830 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 28.500 tỷ đồng; 59 dự án NOXH cho công nhân với quy mô xây dựng khoảng 66.753 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 18.100 tỷ đồng.

Mặc dù doanh nghiệp tham gia xây dựng các dự án NOXH được khá nhiều ưu đãi như miễn tiền sử dụng, thuê đất đối với diện tích đất trong phạm vi xây dựng dự án NOXH, được áp dụng thuế suất ưu đãi thuế giá trị gia tăng theo quy định của pháp luật về thuế giá trị gia tăng là 5%, được vay vốn ưu đãi ở gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ… Nhưng nhiều chủ đầu tư vẫn chưa mặn mà với việc triển khai các dự án này, với nhiều nguyên nhân.

Một trong những nguyên nhân đó chính là vấn đề về nguồn vốn thực hiện dự án, khi gặp khó ở nguồn vốn này, chủ đầu tư phải đưa ra nhiều giải pháp, phương án để cắt giảm các chi phí nhằm giảm giá bán. Vì thế, chủ đầu tư rất hạn chế khi tiếp cận và sử dụng nguồn vốn vay.

Một số doanh nghiệp đã tham gia phát triển các dự án NOXH kiến nghị, để chương trình phát triển NOXH phát triển bền vững thì Nhà nước cần có kế hoạch dài hạn, bổ sung thêm nguồn vốn hỗ trợ giúp doanh nghiệp yên tâm phát triển các dự án NOXH tiếp theo.

Trước tình hình đó, nhằm tạo nguồn vốn cho việc phát triển nhà ở xã hội, mới đây,Bộ Xây dựng đã kiến nghị Chính phủ cho phép triển khai dự án xây dựng mô hình đầu tư thí điểm NOXH tại một số địa phương bằng vốn ODA của Hàn Quốc.

Đề xuất này đã khiến một số doanh nghiệp tỏ ra khá hứng khởi nếu được áp dụng trong tương lai, bởi theo họ không những doanh nghiệp có thêm nguồn vốn mới dễ dàng phát triển dự án mà người dân cũng được hưởng lợi bởi nếu áp dụng vốn ODA thì khả năng giá thành NOXH sẽ giảm thấp hơn nữa, tạo điều kiện cho nhiều người thu nhập thấp có điều kiện mua nhà.

Tuy nhiên, khi trao đổi với PV Infonet TS Phạm Sỹ Liêm, Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, Phó Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng Việt Nam tỏ ra thắc mắc: Gói 30.000 tỷ đã tiêu hết đâu mà đề xuất sử dụng vốn ODA để xây nhà ở xã hội?

“Cần phải thận trọng trong việc sử dụng vốn vay ODA bởi nếu không khéo thì dễ có nguy cơ tăng nợ công, xấu nhất gánh nợ lại “đổ” lên đầu đầu người dân”, ông Liêm lưu ý.

Cũng theo Phó Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng, nếu Hàn Quốc cho vay vốn ODA thì Nhà nước nên cho Hà Nội và TP Hồ Chí Minh vay để xây nhà cho thuê giá rẻ chứ không nên dùng để xây nhà để bán, bởi không phải đối tượng thu nhập thấp nào cũng đủ khả năng mua đứt NOXH, mà chỉ có thể thuê lâu dài với giá rẻ.

Trước băn khoăn đó, ông Nguyễn Mạnh Hà, Cục trưởng Cục Quản lý Nhà và Thị trường Bất động sản (Bộ Xây dựng) cho hay: Bộ Xây dựng được Chính phủ giao triển khai thực hiện chương trình phát triển NOXH và Bộ đã làm việc với phía Hàn Quốc, là một trong những quốc gia có trình độ phát triển và chính sách phát triển NOXH rất thành công.

Theo lãnh đạo Cục Quản lý Nhà, qua hợp tác giữa Bộ Xây dựng với Bộ Đất đai Tài nguyên môi trường và nhà ở của Hàn Quốc có thỏa thuận sẽ đưa mô hình NOXH ở Hàn Quốc vào Việt Nam, trước mắt đề xuất dự án thí điểm sử dụng vốn ODA triển khai một vài dự án thí điểm ở các địa phương, từ đó nhân rộng mô hình NOXH của Hàn Quốc vào Việt Nam.

Trước câu hỏi nếu sử dụng vốn ODA xây dựng NOXH thì liệu có làm tăng nợ công? Ông Hà cho rằng, phát triển NOXH chủ yếu là doanh nghiệp trong nước, việc sử dụng vốn ODA của Hàn Quốc chỉ là mô hình thí điểm để nhân rộng mô hình của Hàn Quốc, chứ không có hy vọng sử dụng vốn ODA lớn cho việc phát triển NOXH. Hơn nữa, Bộ mới đề xuất làm thí điểm 1-2 dự án thôi, quy mô không lớn và như vậy cũng không ảnh hưởng đến các nguồn khác.