Bản chất của dầu WTI
Giá dầu WTI là viết tắt của “West Texas Intermediate,” là dầu thô được sản xuất tại Mỹ. Nó còn được gọi là “dầu thô ngọt, nhẹ của Texas”.
Giá dầu thô WTI giao tháng 5 trong phiên giao dịch đêm 20/4 (giờ Việt Nam) tụt giảm chưa từng có trong lịch sử, giảm hàng trăm phần trăm xuống mức âm. Có thời điểm, giá dầu thô WTI xuống mức âm 40 USD/thùng. Vào thời điểm đóng cửa thị trường ngày 20/4, giá dầu thô WTI giao tháng 5 đã được chốt giá âm 37,63 USD/thùng.
Giá dầu WTI dươi 0 USD/thùng, không phản ánh giá xăng trong nước
Hiện nay, giao dịch dầu thô trên thị trường gồm 3 loại: Thị trường tương lai, thị trường quyền chọn và thị trường giao ngay. Giá dầu âm hơn 37 USD như trên là thuộc thị trường tương lai, là giá hợp đồng kỳ hạn tháng 5 và từ đêm 20/4 là thời điểm đáo hạn.
Đó là là mức giá phản ánh rằng nguồn cung đang vượt cầu nhiều. Các nhà đầu tư tính toán rằng, nếu nhận hàng vào tháng 5, trong khi khả năng Mỹ chưa tháo dỡ lệnh cách ly xã hội, vẫn hạn chế đi lại thì lượng tiêu thụ tiếp tục giảm mạnh, không có dấu hiệu hồi phục. Khi đó, cầu thấp hơn cung quá nhiều. Lượng hàng này không còn chỗ chứa, trong khi ngày 21/4 phải tất toán hợp đồng.
Trao đổi với phóng viên, một chuyên gia xăng dầu giải thích: “Nếu không tất toán hợp đồng, bên mua phải thực hiện việc thanh toán thật, mua hàng thật. Như vậy, sẽ phải diễn ra hoạt động giao nhận hàng. Trong khi đó, việc giao nhận là rất khó khăn, tốn thêm chi phí. Cho nên người bán phải trả người mua tiền, để người mua tất toán, thanh lý hợp đồng này, để bên bán không phải làm việc giao nhận hàng ấy nữa”.
"Thực chất giá (-) 37,63 USD/thùng là mức giá được giao dịch giữa các trader trên sàn giao dịch chứ không phải là giá giao dịch giữa nhà sản xuất dầu thô và người sử dụng cuối cùng (nhà máy lọc dầu). Số lượng dầu giao dịch ở mức (-) 37,63 USD/thùng này rất thấp, ghi nhận khối lượng khoảng 600 ngàn thùng", đại diện PVN cho biết.
Đại diện Tập đoàn Dầu khí Việt Nam chia sẻ: 21/4 là ngày chốt hợp đồng kỳ hạn giao tháng 5/2020. Vào ngày này, người mua hợp đồng này phải đưa ra quyết định có nhận lô dầu này hay không. Nếu nhận thì họ phải đóng hợp đồng và sẽ nhận lô dầu vật chất. Tuy nhiên, với tình trạng nhu cầu dầu thô sụt giảm mạnh trên thế giới do dịch Covid-19 hiện nay, dầu thô vẫn được sản xuất trong khi các kho chưa đầy và thuê kho để chứa là không thể hoặc với chi phí rất cao.
Do vậy, một số người sở hữu hợp đồng này đã quyết định “bán tháo” với mọi giá tại 2 giây cuối cùng của phiên giao dịch và giá khớp tại 2 giây cuối cùng này được coi là giá chốt phiên.
Tương tự, ông Nguyễn Quang Dũng, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, cho hay: Nguyên nhân giá dầu WTI giảm kỷ lục vào ngày thứ 2 do việc bán tháo các hợp đồng tương lai sẽ đến hạn vào ngày thứ 3 (21/4). Khi hợp đồng đến hạn, người mua sẽ phải nhận 1.000 thùng dầu cho mỗi hợp đồng họ đã ký và giao hàng đến Cushing, Oklahoma, Mỹ. Đây là kho chứa dầu lớn tại Mỹ.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Quang Dũng, tồn kho tại Cushing đang tăng nhanh hơn dự kiến của các công ty. Tuần trước kho này đã chứa đến 70% công suất và dự kiến trong vòng hai tuần nữa sẽ đầy, không còn sức chứa. Do không tìm được người mua lại và cũng không tìm được chỗ chứa dầu thô nên những người đã mua hợp đồng tương lai phải bán tháo bằng mọi giá khi hợp đồng đến hạn.
Giá xăng dầu trong nước không chịu tác động của giá dầu WTI.
Không tác động đến giá xăng dầu trong nước
Ngay khi giá dầu WTI thế giới đêm 20/4 giảm xuống dưới 0 đồng, đóng cửa ở mức giá âm 37,63 USD/thùng, nhiều người đã nghĩ viễn cảnh giá xăng dầu trong nước có thể giảm hơn nữa. Nhưng thực tế lại khác.
Giá dầu WTI kể trên không phải là chỉ báo cho thấy sắp tới giá xăng dầu trong nước có cơ hội giảm mạnh. Hay nói cách khác, giá dầu, hay giá xăng dầu của Việt Nam không chịu tác động từ giá dầu WTI của Mỹ.
Từ trước đến nay, giá dầu của Việt Nam vẫn căn cứ theo giá dầu Brent để xác định giá bán. Ngày 21/4, giá dầu Brent trên thị trường vẫn giao dịch ở mức trên 25 USD/thùng, mức giá khá thấp.
Hiện nay, hai nhà máy lọc dầu trong nước là Dung Quất và Nghi Sơn chiếm 70-80% nhu cầu trong nước. Nhà máy lọc dầu Dung Quất chế biến dầu thô từ mỏ Bạch Hổ - có chất lượng tốt và các mỏ khác trong nước như Rồng, Chim Sáo, Đại Hùng cùng một lượng nhỏ dầu nhập khẩu. Còn lọc dầu Nghi Sơn chế biến dầu thô nhập khẩu từ Kuwait.
Vì vậy, không thể lấy mức giá dầu Mỹ WTI giảm của ngày 21/4 để áp cho giá dầu trong nước, hay kỳ vọng giá xăng dầu thành phẩm trong nước giảm mạnh theo.
Mặt khác, giá dầu WTI không ảnh hưởng trực tiếp đến giá sản phẩm tại Singapore, trong khi giá xăng dầu trong nước lại sử dụng giá tham chiếu từ thị trường Singapore. Cho nên mức biến động của giá dầu WTI kể trên không làm ảnh hưởng nhiều đến giá xăng dầu trong nước. Tuy nhiên, thời gian tới, nếu nhu cầu không cải thiện, dịch bệnh còn chưa được đẩy lùi thì giá xăng dầu vẫn sẽ duy trì ở mức thấp.
