Tương lai của đại dịch

Covid-19 có thể trở thành căn bệnh thông thường như cảm lạnh hoặc cúm nếu nhiều người được tiêm chủng. Nhưng dịch bệnh vẫn sẽ khó bị xóa sổ bởi sự xuất hiện của biến chủng mới.

Hơn 20 tháng kể từ khi đại dịch bùng phát, người dân trên khắp thế giới đang dần thay đổi cách nghĩ về căn bệnh mà nhiều cơ quan y tế công cộng từng tin rằng họ có thể “chinh phục”.

Sự xuất hiện của biến chủng “siêu lây nhiễm” Delta khiến virus gần như không thể bị xóa sổ. Nó cũng là nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng các ca mắc trên toàn cầu, ngay cả ở những quốc gia từng ngăn chặn thành công đại dịch như Australia, Wall Street Journal đưa tin.

“Virus sẽ không bao giờ biến mất", Catherine O'Neal, Giám đốc Trung tâm Y tế Our Lady of the Lake ở bang Louisiana, Mỹ nhận định.

Theo các nhà virus học và dịch tễ học, trong tương lai, Covid-19 có thể trở thành căn bệnh thông thường như cảm lạnh hoặc cúm.

Tuy nhiên, con người sẽ mất rất nhiều thời gian để đạt được điều này. Trên thực tế, sự lây lan nhanh chóng của biến chủng Delta, cùng những giường bệnh đang một lần nữa bị lấp đầy, cho thấy con đường đó khó khăn đến mức nào.

Không thể xóa sổ

Các nhà khoa học đang cố gắng tìm hiểu xem biến chủng mới của SARS-CoV-2 sẽ có xu hướng chết chóc hơn hay dễ lây lan hơn, cũng như cách mà đại dịch kết thúc trong tương lai.

Tuy nhiên, viễn cảnh tươi sáng nhất không phải là xóa sổ virus. Thay vào đó, nhiều người kỳ vọng Covid-19 sẽ trở thành một căn bệnh thông thường như cảm lạnh hoặc cúm, chứ không phải nguyên nhân của các ca nhập viện và tử vong hàng loạt.

Covid-19 có thể thành bệnh thông thường nhưng con người sẽ mất rất nhiều thời gian để đạt được điều này. Ảnh: Unsplash.

Điều này có nghĩa Covid-19 sẽ đơn giản chỉ là căn bệnh trong danh sách điều trị ho, sốt hay khó thở của bác sĩ. Nó cũng có thể trở thành một loại bệnh mà con người phải tiêm chủng thường xuyên.

Một trong những lý do khiến các nhà khoa học tin vào điều này là do SARS-CoV-2 không phải virus corona đầu tiên xuất hiện trên Trái Đất. Từng có tới 4 chủng virus corona khác gây cảm lạnh thông thường ở người.

Stanley Perlman, một nhà nghiên cứu virus corona tại Đại học Iowa, cho biết những loại virus này đã bắt đầu lây lan từ lâu và các nhà khoa học không biết chúng tiến hóa như thế nào.

Dẫu vậy, thời điểm Covid-19 trở thành một loại bệnh thông thường, hoặc thậm chí trạng thái này có được thiết lập ổn định hay không, phụ thuộc vào tốc độ và số lượng người được tiêm chủng, theo Adolfo Garcia-Sastre, giám đốc Viện Y tế Toàn cầu và Các mầm bệnh Mới nổi thuộc Trường Y Icahn ở New York, Mỹ.

Có thể ít gây chết người hơn bệnh cúm

Tiến sĩ Garcia-Sastre nhận định trong tương lai, số người tử vong vì Covid-19 thậm chí có thể còn thấp hơn do bệnh cúm, căn bệnh giết nửa triệu người mỗi năm trên toàn cầu, vì vaccine Covid-19 được sử dụng rộng rãi nhất tốt hơn vaccine cúm.

Tuy nhiên, các bác sĩ cho biết căn bệnh này vẫn có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với đối tượng có hệ miễn dịch kém, chẳng hạn người già hoặc người bị suy giảm miễn dịch.

Bên cạnh đó, việc triển khai vaccine chậm cũng khiến thế giới có nguy cơ phải đối mặt thêm các biến chủng mới và khó xem đại dịch như căn bệnh thông thường trong tương lai gần.

Cho đến nay, việc tiêm chủng dường như vẫn là một hành trình dài. Mới khoảng 2,3 tỷ trong số 7,8 tỷ người trên thế giới đã được tiêm chủng đầy đủ, theo số liệu gần đây từ dự án Our World in Data của Đại học Oxford.

Người dân Kenya xếp hàng chờ tiêm vaccine AstraZeneca tại Kimana vào ngày 28/8. Ảnh: AP.

Angela Rasmussen, nhà virus học tại Tổ chức Vaccine và Bệnh truyền nhiễm thuộc Đại học Saskatchewan, Canada cho biết nguy cơ lây nhiễm đối với những người chưa tiêm chủng đang gia tăng khi ngày càng có nhiều người được tiêm vaccine hơn và virus tìm kiếm mục tiêu dễ bị tấn công còn lại.

"Nhiều người rồi sẽ bị nhiễm theo cách này hay cách khác", Rasmusse cho biết.

Tuần trước, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết những người chưa tiêm vaccine Covid-19 có nguy cơ nhập viện gấp 10 lần và tử vong gấp 11 lần so với những người đã tiêm, theo dữ liệu mà cơ quan xem xét.

Và tiêm chủng sẽ là biện pháp an toàn hơn để tránh những mất mát do Covid-19, cũng như nguy cơ xuất hiện biến chủng mới, khiến hệ thống y tế và nền kinh tế thêm gánh nặng, Rasmusse nói thêm.

Khó biến chủng nào vượt qua Delta

Theo Eric Topol, Giám đốc của Viện Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, bang California của Mỹ, Delta là biến chủng mạnh đến mức khó có một biến chủng mới nào có thể cạnh tranh được với nó.

Dẫu vậy, SARS-CoV-2 vẫn đang biến đổi mỗi ngày, sản sinh ra những biến chủng mới được theo dõi chặt chẽ bởi các nhà virus học và cơ quan y tế công cộng. Gần đây, một biến chủng đã được phát hiện ở Nam Phi có tên C.1.2, với sự thay đổi trong bộ gene nhiều đến mức nó đại diện cho một dòng virus mới.

Bên cạnh đó, một số nhà khoa học cũng tin rằng trong tương lai có thể xuất hiện một biến chủng với khả năng xuyên thủng lớp bảo vệ của các loại vaccine hiện nay.

“Những biến chủng tiếp theo sẽ được sản sinh ngay trong hai đến ba tỷ người đã được tiêm chủng", Salim Abdool Karim, nhà dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm và giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chương trình AIDS ở Nam Phi cho biết. “Chúng rất có thể là những biến chủng phá vỡ khả năng miễn dịch của vaccine".

Tuy nhiên, tiến sĩ Roberto Burioni, nhà virus học tại Đại học Vita-Salute San Raffaele ở Milan nhận định nếu virus tiến hóa để vượt qua vaccine, nó sẽ trở nên ít lây nhiễm hoặc gây chết người hơn.

"Rất có thể virus sẽ phải trả giá", ông cho biết.

Điều này từng xảy ra với virus HIV vào những năm 1990, ông nói. Virus đã đột biến và có khả năng kháng lại một loại thuốc kháng virus. Nhưng các nhà khoa học phát hiện ra khả năng tạo ra các bản sao của virus cũng chậm lại đáng kể.

Trong tương lai có thể xuất hiện biến chủng với khả năng kháng vaccine nhưng ít lây nhiễm hoặc gây chết người hơn. Ảnh: Brandon Bell.

Tuy nhiên, ngay cả khi SARS-CoV-2 không đột biến để né tránh các loại vaccine hiện nay, sự tiến hóa dần dần của nó cũng có thể làm xói mòn khả năng miễn dịch theo thời gian.

Việc này đồng nghĩa con người có thể bị tái nhiễm và cần tiêm nhắc lại, nhà virus học Jesse Bloom tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson ở Mỹ cho hay.

Ông cho biết thêm khả năng miễn dịch của con người với những chủng virus corona khác gây cảm lạnh thông thường suy giảm sau mỗi 3-5 năm.

Trong khi đó, tiến sĩ Abdool Karim dự đoán rằng trong hai đến ba năm tới, nhiều biến chủng sẽ xuất hiện và các nhà chức trách sẽ phải chạy đua để tiêm mũi tăng cường cho người dân.

“Chúng ta sẽ chơi trò mèo vờn chuột với virus”, ông nhấn mạnh.

Nguồn: https://zingnews.vn/tuong-lai-cua-dai-dich-post1262728.html