Than hoạt tính ngừa ung thư: Chỉ là lừa đảo?

 

Quảng cáo trên trời

Chị T.M.L (Định Công, Hà Nội) phản ánh: Thời gian gần đây, xuất hiện một số người đến khu dân cư chị sống để mời chào mua sản phẩm chăm sóc sức khỏe chứa than hoạt tính.

Chị L cho biết, trước đó, một số báo đã đưa tin về việc bán hàng đa cấp này nhưng bây giờ những đối tượng này lộng hành ở khu Định Công.

Sản phẩm chăm sóc sức khỏe chứa than hoạt tính. Ảnh: Phụ nữ TP.HCM

“Các cụ già và phụ nữ khu nhà tôi đang bị ‘mắc bẫy’, có người bỏ ra mấy chục triệu đồng để mua. Mong phóng viên vào cuộc để mang lại bình yên cho cư dân nơi đây”.

Trước đó, việc bán hàng đa cấp các sản phẩm chứa than hoạt tính đã được bán ở TP.HCM, Đà Nẵng…

Theo quảng cáo, than hoạt tính hấp thu vô cơ thể nên “hút” những vi-rút, vi khuẩn gây bệnh, khiến người khỏi bệnh.

Từ trước đến nay, than hoạt tính được sử dụng trong một số trường hợp bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, ngộ độc, làm sao chống được ung thư và ổn định huyết áp?   GS-TS Nguyễn Khánh Trạch

Chiếc nệm than (giá bán 26 triệu đồng/chiếc), có đính 540 túi than hoạt tính, tác dụng chữa nhiều chứng bệnh như mất ngủ, tiểu đêm. Sử dụng nệm này, thức dậy thấy sảng khoái, tiêu hóa tốt, cơ thể trở nên ấm áp, không thấy mệt mỏi, làn da đẹp, hệ bài tiết hoạt động tốt, thải nhiều chất độc ra khỏi cơ thể. Thậm chí, sản phẩm này còn được quảng cáo có thể ngăn ngừa cao huyết áp, ung thư.

Ngoài ra, họ còn quảng cáo chăn được dệt từ than hoạt tính. Mặt màu xanh đen là than, còn một màu vàng là đồng (mặt dùng để đắp) giúp dẫn than vào người.

Công dụng của chăn là ổn định huyết áp, giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, giúp ngủ ngon, đặc biệt, chuyên trị “lãnh cảm” trong sinh hoạt vợ chồng.

Ngoài ra còn có vòng đeo tay được làm bằng than hoạt tính trị giá hơn 1 triệu đồng cũng có tác dụng giúp ngủ ngon, lưu thông khí huyết…

Ngừa ung thư, chỉ là lừa đảo?

Trao đổi với VTC News, GS-TS Nguyễn Khánh Trạch, Chủ tịch Hội Nội khoa Việt Nam khẳng định than hoạt tính không thể ngăn ngừa và chữa được bệnh ung thư.

“Từ trước đến nay, than hoạt tính được sử dụng trong một số trường hợp bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, ngộ độc, làm sao chống được ung thư và ổn định huyết áp”, GS Trạch bày tỏ.

Các sản phẩm mà showroom Na Yool Shopping bán ra giá cao nhưng khả năng chửa bệnh chưa được y học chứng minh. Ảnh: Phụ nữ TP.HCM

Cũng theo GS Trạch, than hoạt tính có thể hút hơi độc nhưng cũng chỉ phần nào chứ không diệt được virus, vi khuẩn.

Than hoạt tính cũng có thể được dùng đặt ở khẩu trang để hút khí độc, nhưng cũng chỉ ở mức độ nhất định. Nếu họ quảng cáo chữa nhiều bệnh thế cần lấy tờ hướng dẫn chi tiết, rồi xem sản phẩm đó, có được nhà nước công nhận không? Họ nói vậy, đừng có tin.

Muốn làm rõ việc này, cần có đủ bằng chứng, có sự tham gia của cơ quan chức năng nhà nước, người tiêu dùng lên tiếng. Nếu anh nói quá sẽ bị phạt nặng.

Còn bác sỹ Phạm Đình Tuấn, Trung tâm Y khoa Thái Hà cho biết: Trước đó, tôi có biết về 1 nghiên cứu tại Trung Quốc, họ đã tiêm 10 mg than epirubicin vào xung quanh khối u chính trong 72 giờ trước khi phẫu thuật cắt bỏ triệt căn cho 60 bệnh nhân bị ung thư vú giai đoạn II- III để giúp phẫu thuật bóc hạch nách trong ung thư vú thuận lợi hơn.

Với những công dụng ở sản phẩm chứa than hoạt tính, tôi chưa thấy có thông tin nào cũng như công trình nghiên cứu nào khẳng định than hoạt tính ngăn ngừa ung thư.

Tôi không tin vào những quảng cáo về sản phẩm có chứa than hoạt tính có tác dụng ngừa căn bệnh nan y này khi chưa có bằng chứng về khoa học chứng minh. Vì vậy, người tiêu dùng nên cẩn trọng trước những quảng cáo này.
Thông tin từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết: Than hoạt tính thường được sử dụng trong dân gian để điều trị một số bệnh như ăn uống khó tiêu, đầy hơi, chướng bụng và một số ứng dụng khác trong sinh hoạt thường ngày như lọc nước, lọc không khí (khẩu trang), làm mỹ phẩm.

Than hoạt tính được dùng để giải độc trong các trường hợp ngộ độc thuốc và hóa chất, một số chất độc của nấm và chỉ có tác dụng khi chất độc đang còn ở trong đường tiêu hóa, chưa vào máu.

Đối với các chất acid hay kiềm mạnh, các loại cồn metylic, etylic, chất lithi, muối sắt, cyanid... thì than hoạt tính bất lực vì khả năng của nó đối với những chất trên rất yếu.

Bệnh viện Bạch Mai đã sản xuất thành công thuốc giải độc, dạng nhũ dịch actidoser. Thuốc được làm từ than hoạt tính và đường sorbitol, có tác dụng chống ngộ độc: dược phẩm, thuốc trừ sâu, hóa chất, thực phẩm.

Than hoạt tính có thể được dùng trong chứng đầy hơi, khó tiêu, nóng rát ở thượng vị kèm ợ chua, do thuốc hấp phụ khí đường tiêu hóa, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu, nhất là khi bị chướng bụng, đầy hơi. Còn dùng trong tiêu chảy do nhiễm khuẩn đường tiêu hoá do than hoạt tính hấp phụ những độc tố do vi khuẩn tiết ra, ngăn chặn những chất này không xâm nhập vào máu, giúp bệnh mau lành.

Tuy nhiên, than hoạt tính không có tác dụng chống tiêu chảy, nó không làm giảm số lần đi ngoài cũng như không rút ngắn thời gian bị tiêu chảy, không ảnh hưởng đến khối lượng hoặc độc tố của phân.

Than hoạt tính thường được làm từ gỗ hoặc từ các phế chất hữu cơ khác như xơ dừa, vỏ gáo dừa, các chất này được nung ở nhiệt độ 950oC trong lò quay.

Ở nhiệt độ này, thành phần carbon phản ứng hóa học với hơi nước và một số chất hóa học khác có trong lò quay sẽ tạo ra rất nhiều lỗ rỗng bên trong hạt than, hình thành nên một sản phẩm được gọi là than hoạt tính.

Nhờ đó, than hoạt tính có đặc tính rất xốp, diện tích bề mặt rất lớn, diện tích từ 500-2.500 m2/1g sản phẩm. Với đặc tính như vậy, các vết rỗng, nứt vi mạch đều có tính hấp thụ rất mạnh, vì bề mặt riêng rất lớn của than hoạt tính nên nó có khả năng thu giữ một số chất trên bề mặt (sự hấp phụ), kể cả chất vô cơ lẫn hữu cơ với một khối lượng gấp từ 50-100 lần khối lượng của nó.

Tuy nhiên, Cục này khuyến cáo, nếu uống quá nhiều than hoạt tính có thể gây táo bón, làm buồn nôn, nôn mửa.