Xôn xao việc tác phẩm của nhà thơ Nguyễn Hữu Quý bị `cầm nhầm`?

Thời gian gần đây, việc bản quyền tác giả của các nhà văn, nhà thơ được liên tục nhắc đến do nhiều đơn vị, cá nhân vi phạm quyền tác giả. Thậm chí vào đầu tháng 7 vừa qua, Công ty TNHH BHD còn tổ chức một hội thảo có tên Chung tay bảo vệ quyền tác giả để đưa ra những giải pháp bảo vệ cho những “đứa con tinh thần” của các nhà văn, các nhà làm phim. Mới đây, chương trình “Tri ân đồng đội – Vang mãi khúc quân hành” phát sóng trên kênh VTV1 đã “ bị” nhà thơ Nguyễn Hữu Quý cho rằng, chương trình đã quên ghi tên tác giả là ông, và VTV vi phạm bản quyền nghiêm trọng khi sử dụng tác phẩm mà không hỏi ý kiến tác giả…

Sửa cả nội dung câu thơ…

Để tìm hiểu về việc này, nhóm pv báo NĐT đã có cuộc nói chuyện với nhà thơ Nguyễn Hữu Quý để hiểu rõ hơn về những bức xúc này. Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý cho biết, vào ngày 16/7 vừa qua tại chương trình Tri ân đồng đội – Vang mãi khúc quân hành phát sóng trên kênh VTV1 đã diễn ra chương trình giao lưu nghệ thuật với sự góp mặt của các đồng chí lãnh đạo và các cựu chiến binh, đại diện thân nhân gia đình các liệt sỹ tham dự.

Đây là chương trình Hướng tới kỷ niệm 69 năm Ngày Thương binh – Liệt sỹ (27/7/1947 – 27/7/2016) nên được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhà thơ Nguyễn Hữu Quý, chương trình này đã sử dụng bài thơ của ông, biên tập lại mà không xin phép và không ghi tên tác giả khi phát sóng. Thậm chí, những câu thơ của ông đã bị sửa lại khiến ông rất buồn.

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý cho biết: “Ngay khi phát sóng chương trình Tri ân đồng đội – Vang mãi khúc quân hành tôi đã rất bất ngờ khi chương trình sử dụng một trích đoạn trong bài thơ Khát vọng Trường Sơn của tôi làm đoạn dẫn vào ca khúc “Đồng đội ơi” mà không nói gì với tôi. Thực sự VTV đã vi phạm bản quyền khi câu thơ của tôi là: “Mười nghìn Trường Sơn trong một Trường Sơn/ Mười nghìn lời ca trong bài ca lớn/ Mười nghìn cái tên đêm đêm mẹ nhắc/ Mười nghìn giấc mơ của mẹ chờ ta/ Mười nghìn con đò thương về bến đợi/ Mười nghìn hạt giống chưa về phù sa... thì được chương trình biên tập sửa lại là: “Nghìn vạn Trường Sơn trong một Trường Sơn”. Tôi cho rằng, đây là sự vi phạm bản quyền rõ ràng… Con số tôi dùng là “mười nghìn” là một con số định lượng, là ngụ ý riêng của tôi nhưng việc tự ý sửa kia là không đúng…”.

Chia sẻ về hoàn cảnh ra đời bài thơ Khát vọng Trường Sơn, nhà thơ Nguyễn Hữu Quý cho biết: “Cách đây 20 năm, vào tháng 5 năm 1996, tôi được tham gia trại sáng tác ở Đồ Sơn do Tạp chí Văn nghệ Quân đội tổ chức. Bài thơ này tôi viết về nghĩa trang Trường Sơn – nơi yên nghỉ của 10.036 liệt sỹ, anh hùng cách mạng đã hy sinh ở đường Trường Sơn, đường Hồ Chí Minh. Chữ “mười nghìn” vừa biểu hiện con số cụ thể là mười nghìn liệt sỹ đã yên nghỉ tại đây, vừa nói lên rằng, còn khoảng 10 nghìn những liệt sỹ vô danh chưa được quy tập về đây. Đây là một con số ý nghĩa trong lịch sử.

Bài thơ Khát vọng Trường Sơn sau đó được giải nhì (không có giải nhất) tại cuộc thi do tạp chí Văn nghệ Quân đội tổ chức năm 1996. Sau đó được ba nhạc sỹ là Phạm Tuyên, Văn Chừng và Võ Thế Hùng phổ thành ba bài hát khác nhau. Trong đó, nhạc sỹ Phạm Tuyên đã phổ những câu hay nhất của bài thơ thành bài hát Tiếng vọng Trường Sơn và được nhiều người yêu thích. Nhạc sỹ Võ Thế Hùng có sửa vài câu trong bài thơ để chuyển thành bài hát Khát vọng Trường Sơn và tôi đồng ý với việc sửa câu chữ này…”.

Chương trình Tri ân đồng đội - Vang mãi khúc quân hành được phát trên kênh VTV1

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý cho biết, ngay sau khi biết thông tin về bài thơ của mình “bị” sử dụng mà không hỏi ý kiến ông, và các câu thơ bị sửa làm sai lệch ý nghĩa tác phẩm, ông đã gửi thư cho ông Trần Bình Minh – Tổng giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam, thì ông được bên VTV phải hồi: Cuối chương trình người MC có gửi lời cảm ơn đến các tác giả có thơ dùng trong phần giao lưu, trong đó, có tên của ông. Tuy nhiên, khi lên sóng, do thời lượng quá dài nên họ đã cắt phần này đi. Và sau đó, bên VTV có sắp xếp một cuộc gặp giữa ông và những người liên quan bên này.

Không nên làm lớn chuyện làm gì…

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý kể lại rằng: “Sáng ngày 21/7, VTV đã có cuộc gặp gỡ, nói chuyện trực tiếp với tôi để xin lỗi tôi về sự sai sót này. Buổi gặp gỡ có ông Lê Hồng Quang – Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam và đại diện Ban Văn nghệ của VTV.

Theo đó, đơn vị làm chương trình và ký hợp đồng với VTV1 là Hiệp hội Doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam. Cả hai đơn vị đều nhận lỗi vì sự sai sót trong chương trình Tri ân đồng đội – Vang mãi khúc quân hành vừa qua. Bên đơn vị làm chương trình cũng hứa sẽ rút kinh nghiệm, trong lần phát sóng sau, họ sẽ nêu rõ tên tác giả, và dựng lại đúng nguyên văn bài thơ của tôi.

Lẽ ra sự việc này có thể làm lớn được, vì một đơn vị lớn như VTV mà lại không tôn trọng bản quyền tác giả. Tuy nhiên, đây là chương trình tri ân những hy sinh của các liệt sỹ nên tôi sẽ bỏ qua. Tôi coi đây là một tai nạn nghề nghiệp, không may để ra sai sót. Tuy nhiên, theo tôi khi phát sóng bất cứ tác phẩm gì, cần tuyệt đối tôn trọng tác giả. Tôi cũng yêu cầu phía VTV và đơn vị sản xuất cần để đúng tên tác giả bài thơ và không được sửa câu thơ trong tác phẩm…”.

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý

Để có thông tin nhiều chiều, chúng tôi đã liên lạc với ông Lê Hồng Quang – Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam, ông Quang cho biết: “Phía VTV và Hiệp hội Doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam đã có cuộc gặp gỡ với nhà thơ Nguyễn Hữu Quý và chúng tôi đã gửi lời xin lỗi, đồng thời rút kinh nghiệm về việc này rồi. Cụ thể là người diễn viên trên sân khấu đã đọc nhầm câu thơ “mười nghìn” thành “nghìn vạn", có thể do vần điệu nên người này đã sửa câu thơ.

Chương trình này cũng hoành tráng, tri ân các anh hùng liệt sỹ, không nên làm lớn chuyện làm gì. Cơ bản là chúng tôi đã làm việc với nhau trong sáng ngày 21/7 và rất vui vẻ với nhau. Chương trình này do Hiệp hội Doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam phối hợp với một công ty truyền thông để làm và phát trên sóng VTV1”.