Báo cáo tài chính và Bảng cân đối kế toán cho ta biết những thông tin gì?

Nếu bạn là một nhà đầu tư giá trị, bạn sẽ muốn biết rất nhiều thông tin về một công ty. Vấn đề đặt ra là nếu chỉ thông qua việc đọc các bài bình luận hay phân tích thị trường, bạn sẽ không thể hiểu tường tận và có một cái nhìn tổng quan về công ty đó. Trong phần này, Passion Investment xin được gửi đến bạn những thông tin về một công ty mà bạn cần phải tìm và nơi để có được thông tin đó.

1. Báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính cho thấy kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh hàng quý và hàng năm của công ty. Các công ty đều được yêu cầu phải nộp báo cáo lên Ủy ban Chứng khoán nhà nước SSC. Bạn có thể tìm thấy chúng ở website của SSC hoặc website của chính công ty đó.

Bạn có thể thu thập thêm rất nhiều thông tin hữu ích từ 1 bản báo cáo thường niên của công ty. Nó sẽ chỉ ra những các sản phẩm, dịch vụ của công ty, từ đó cho bạn cái nhìn toàn cảnh hơn về công ty. Ví dụ, hầu hết mọi người nghĩ về những cuốn sách khi nhắc đến Amazon.com. Tuy nhiên, báo cáo thường niên của Amazon lại cho biết, “Chúng tôi vươn tới việc trở thành một công ty phục vụ những khách hàng trung tâm nhất toàn cầu với 3 nhóm chính: Người tiêu dùng, người bán hàng, và các doanh nghiệp. Ngoài sách, chúng tôi còn thu lợi nhuận thông qua các dịch vụ tiếp thị và quảng cáo khác, chẳng hạn như quảng cáo trực tuyến hay các hợp đồng cung cấp thẻ tín dụng đồng nhãn hiệu”. Báo cáo này cho các nhà đầu tư thấy rằng Amazon còn tập trung vào nhiều lĩnh vực khác chứ không đơn giản chỉ là sách. Nhìn vào Báo cáo tài chính của một công ty, bạn cũng sẽ thấy những thành tích nổi bật gần đây, những thay đổi trong quản trị, các yếu tố rủi ro, sở hữu trí tuệ hay bất kỳ những thay đổi pháp lý nào có ảnh hưởng đến công ty,v.v.

Nếu bạn đang muốn đầu tư vào một công ty nhưng lại không chắc chắn rằng bạn hiểu mô hình kinh doanh của nó, hãy thử đọc các báo cáo thường niên – có thể sẽ giúp bạn sáng tỏ ra nhiều điều. Ví dụ, có thể bạn chưa từng nghĩ tới việc bản thân mình hay ai đó sẽ đầu tư vào một công ty dược phẩm, nhưng sau khi đọc báo cáo thường niên và tìm hiểu về những loại thuốc chính của nó, tại sao người ta cần đến thuốc và cách thức thuốc tác động lên cơ thể con người, bạn có thể phát hiện ra bạn đã hiểu nhiều hơn bạn nghĩ. Tuy nhiên, nếu sau những nghiên cứu này bạn vẫn bị thua lỗ thì bạn nên bỏ qua cổ phiếu đó.

Và dĩ nhiên, các báo cáo tài chính cũng bao gồm các số liệu tài chính mà nhà đầu tư cần để phân tích, chẳng hạn doanh thu, chi phí, thu nhập ròng, tổng tài sản, tổng nợ.v.v. Báo cáo tài chính cũng giúp bạn dễ dàng so sánh những số liệu này theo thời gian bằng cách cung cấp cả dữ liệu lịch sử và dữ liệu hiện tại. Ví dụ,  khi nhìn vào báo cáo tài chính của Amazon, sẽ thấy trong năm năm qua doanh thu thuần của Amazon đã tăng mỗi năm, từ 10.711 triệu $ trong năm 2006 lên 34.204 triệu $ trong năm 2010. Nếu bạn muốn xem các dữ liệu trước đó lâu hơn, bạn cũng có thể xem qua các báo cáo thường niên từ những năm trước đó. Dữ liệu lịch sử cần được phân tích để xác định triển vọng tăng trưởng và đưa ra các dự báo trong tương lai

Báo cáo tài chính cũng có thể cho bạn biết rất nhiều về những yếu điểm của một công ty. Ví dụ, báo cáo thường niên của Amazon 2010 có đề cập: “Chúng tôi có một mô hình kinh doanh được phát triển liên tục và giá cổ phiếu của công ty cũng thường có biến động lớn “, “Chúng tôi tuân theo Trách nhiệm bồi thường pháp lý đối với sản phẩm khiếm khuyết nếu có người hoặc tài sản bị xâm hại bởi các sản phẩm mà chúng tôi bán”, và “Chúng tôi cũng có trách nhiệm pháp lý đối với các hoạt động gian lận hay bất hợp pháp của người bán”. Là một nhà đầu tư, bạn có thấy rằng những điểm yếu này là những mối đe dọa lớn đối với khả năng kiếm lời khi bạn đầu tư vào Amazon?

Ngoài ra khi xem xét báo cáo tài chính của một công ty, bạn cũng cần phải xem xét cả Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty đó. Chúng sẽ cung cấp cho bạn rất nhiều con số cần thiết cho việc phân tích của bạn.

2. Bảng cân đối kế toán

Bảng cân đối kế toán của một công ty cung cấp một bức tranh toàn cảnh về tình hình tài chính của công ty đó. Bảng cân đối kế toán bao gồm hai phần, một bên thể hiện tổng tài sản và một bên thể hiện tổng nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của công ty.

Tổng tài sản bao gồm tiền mặt và các khoản tương đương tiền; các khoản đầu tư; các khoản phải thu, hàng tồn kho; Tài sản thuế thu nhập hoãn lại; tài sản vô hình; lợi thế thương mại; tài sản hữu hình, nhà máy và thiết bị vật tư và các tài sản khác. Mỗi công ty có thể có các loại tài sản khác nhau nên các tài khoản này vì vậy cũng sẽ không giống nhau đối với tất cả công ty.

Phần nợ của công ty cho thấy các khoản phải trả ngắn hạn, nợ cộng dồn, nợ chuyển đổi, nợ dài hạn, nợ cố định, và bất kỳ khoản nợ khác mà công ty có thể có. Phần vốn chủ sở hữu của bảng cân đối phản ánh bao nhiêu tiền được đầu tư vào công ty ngoài phần lợi nhuận giữ lại. Cũng giống như tài sản, các tài khoản con này sẽ không giống nhau cho tất cả các công ty vì các công ty khác nhau thì cũng có các loại khoản nợ khác nhau. (Ví dụ, một công ty bảo hiểm có thể liệt kê “phí bảo hiểm chưa được hưởng” như một phần nợ, nhưng một công ty dịch vụ thực phẩm thì không được)

Một tỷ lệ quan trọng mà các nhà đầu tư giá trị muốn tính toán dựa trên việc sử dụng số liệu bảng cân đối kế toán là hệ số khả năng thanh toán hiện thời. Hệ số này so sánh tổng tài sản lưu động với tổng nợ ngắn hạn của công ty. Tài sản lưu động là loại tài sản được sử dụng trong vòng một năm và nợ ngắn hạn phải được đảm bảo khả năng thanh toán trong cùng khoảng thời gian như vậy.

Hệ số khả năng thanh toán hiện thời càng cao càng tốt, tuy nhiên các nhà đầu tư giá trị muốn hệ số này ít nhất khoảng 1-2, nghĩa là công ty đó ít nhất phải có tổng tài sản lưu động gấp 2 lần tổng nợ ngắn hạn. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời cho thấy chỉ ra khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ ngắn hạn cũng như khả năng thanh khoản chung của công ty. Việc so sánh tỷ số hiện hành của một công ty trong những năm gần đây so với các năm trước và so với các công ty tương tự trong năm đó sẽ giúp bạn có những đánh giá nhất định về công ty.

Đối với một số phép tính toán, bạn hoàn toàn không cần phải thực hiện. Ví dụ hệ số khả năng thanh toán hiện thời hay một số chỉ số quan trọng khác đều có trong mục “Thống kê chính” khi bạn tìm kiếm trên website của công ty.

Cũng ở đó, bạn có thể tính được hệ số tài sản lưu động ròng trên một cổ phiếu. Để tính được tài sản lưu động ròng (vốn lưu động hay vốn hiện thời), hãy lấy tổng tài sản lưu động trừ đi tổng nợ ngắn hạn. Lấy kết quả đó chia cho số lượng cổ phiếu đang lưu hành là bạn có được hệ số tài sản lưu động ròng trên một cổ phiếu. Việc đầu tư vào một công ty có giá cổ phiếu không cao hơn 67% hệ số tài sản lưu động ròng trên một cổ phiếu có thể có lợi cho nhà đầu tư.

Bảng cân đối kế toán cũng cung cấp một cái nhìn tổng quát về tình hình tài chính dài hạn của công ty. Tài sản dài hạn có thể hiểu như  “tài sản cố định”, hay “tài sản, thiết bị nhà xưởng”, trong đó bao gồm bất động sản và nhà máy mà công ty sở hữu. “Tài sản vô hình” cũng là một loại tài sản dài hạn. Ngoài ra còn bao gồm cả giá trị của các tài sản sở hữu trí tuệ của công ty (bản quyền, thương hiệu và bằng sáng chế). Các khoản Nợ dài hạn là nghĩa vụ tài chính của công ty có thời hạn thanh toán dài hơn một năm, bao gồm hợp đồng cho thuê bất động sản và phát hành trái phiếu.

Một chỉ số quan trọng khác tính được từ bảng cân đối kế toán là tỷ lệ nợ/tài sản. Để có được số này, hãy chia tổng nợ phải trả cho tổng tài sản. (Lưu ý rằng thuật ngữ “nợ” được sử dụng rất lỏng lẻo trong tỷ lệ này vì nó bao gồm tất cả các khoản nợ của một công ty chứ không chỉ nợ dài hạn). Tỷ lệ nợ của công ty càng thấp, thì càng tốt và Graham tránh các công ty có nợ vượt quá 50% tài sản.

Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu và tỷ lệ giá cổ phiếu trên giá trị số sách cũng có ý nghĩa. Giá trị sổ sách là giá trị ròng của công ty – tài sản trừ đi khoản nợ phải trả. Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu được tính bằng cách chia giá trị ròng của công ty cho số cổ phiếu đang lưu hành. Các nhà đầu tư giá trị sẽ quan tâm đến những công ty có giá cổ phiếu thấp hơn giá trị sổ sách trên một cổ phiếu. Nếu một công ty có giá trị ròng là 10 triệu USD và có 500.000 cổ phiếu đang lưu hành thì sẽ có giá trị sổ sách mỗi cổ phần là 20 USD. Nếu cổ phiếu đó được giao dịch với giá 15 USD, sẽ cần phải nghiên cứu thêm. Việc so sánh giá cổ phiếu 15 USD với giá trị sổ sách trên 1 cổ phiếu 20 USD cho chúng ta tỷ lệ giá cổ phiếu trên giá trị sổ sách một cổ phiếu (15/20 = 0,75 USD)

Trên đây không phải là những chỉ số tài chính duy nhất mà bạn có thể tính toán bằng cách sử dụng số liệu trên bảng cân đối kế toán, nhưng chúng là một trong những chỉ số cơ bản nhất.

Nếu một công ty có bảng cân đối kế toán mà bạn không thể kiểm tra hay không thể hiểu được nó, hãy bỏ mã cổ phiếu đó ra khỏi danh sách của bạn và tiếp tục với những công ty khác.

Nguồn: pif.vn