Kinh doanh thực phẩm bẩn: Người Việt đang “giết” nhau

“Ma trận” thực phẩm bẩn

Mùa nào thức nấy, mùa thu này thì có nho, cam, táo Trung Quốc “đội lốt” hàng nông sản Việt Nam tấp nập xuống đường, trà trộn với hàng trong nước khiến người tiêu dùng hoang mang bởi không biết đâu là thật, đâu là giả.

Cam Trung Quốc "đội lốt" cam Hà Giang tấp nập đổ về Hà Nội

Vài tuần trở lại đây, hàng loạt điểm bán cam tươi di động trên các tuyến phố đều quảng cáo cam Hà Giang, nhưng thật chất chỉ là cam Trung Quốc “trá hình”. Những sọt cam xanh tươi phơi nắng cả ngày mà không có dấu hiệu bị héo, được bán với giá chỉ từ 10.000-15.000 đồng.

Xách túi cam to trên tay, Lan và Thuỷ, hai sinh viên thuê trọ ở Đền Lừ I (Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết: “Đi một vòng thấy nhiều người bán đều nói cam Hà Giang nên hội em mới quyết định mua. Ăn thử thấy cam hơi chua một chút nhưng mua về vắt nước cũng tốt chị ạ. Giá rẻ, túi cam này 2 kg mà mua có 25.000 đồng”.

Theo một chủ vườn nho ở Ninh Thuận, nho đỏ Ninh Thuận hình cầu, trái to khoảng đầu ngón tay cái, vỏ rất mỏng, quả chín có màu đỏ tươi đến đỏ đậm, có vị ngọt hài hoà với vị chua nhẹ. Chùm nho thon dài, cân nặng từ 150 đến 350g, các trái nho khít gần nhau trên cùng một chùm, ít rời rạc. Nho đỏ Trung Quốc trái to gấp đôi nho Ninh Thuận, quả chín có màu đỏ nhạt, có lốm đốm trắng trên vỏ, vị ngọt gắt. Các trái nho trên cùng một chùm rời rạc nhau, một chùm nho cân nặng khoảng 500 - 700 g - Ảnh: Khám phá.

Hoài nghi về thứ “đặc sản Tây Bắc” này, phóng viên gọi điện hỏi ông Nguyễn Đức Vinh - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Giang, được biết giống cam địa phương này phải tầm 2 tháng nữa mới được thu hoạch. Cam Hà Giang có màu rám hoặc úa vàng, vỏ xù xì chứ không được đẹp mắt.

Không chỉ “dán mác” cam địa phương lên cam Trung Quốc, nhiều tiểu thương còn dán tem táo New Zealand, Mỹ, Chi Lê lên táo “Tàu” mà gần đây cơ quan chức năng đã khui ra nhiều vụ. Tuy nhiên, nhiều thực phẩm Trung Quốc vẫn được trà trộn với hàng Việt.

Nho xanh Ninh Thuận vỏ quả dày, có màu xanh ngả vàng nhạt, thịt quả trong, có hạt, vị ngọt đậm không gắt, chua rất nhẹ, cân nặng 200 - 500 g/chùm, trái khít gần nhau. Nho xanh Trung Quốc vỏ quả mỏng, không có hạt, có vị ngọt gắt. Trái nho rời rạc trên 1 chùm. Theo ông Nguyễn Văn Mọi, chủ nhân thương hiệu nho Ba Mọi nổi tiếng ở Ninh Thuận, tháng 3 - 4 không phải mùa thu hoạch chính của nho Ninh Thuận nên chắc chắn sản lượng không nhiều để bán tràn lan trên các vỉa hè với giá rẻ.

Mặt hàng hoa quả sấy tại các chợ rất đa dạng, từ mít, khổ qua, củ dền, cà rốt, khoai tây đến đậu bắp… được giới thiệu là hàng Đà Lạt nhưng thực chất cũng mang xuất xứ Trung Quốc. Vào vai người đi buôn, phóng viên tờ Khampha.vn đã tìm ra một sự thật: phần lớn hoa quả sấy bán từ các chợ để cả năm không mốc chủ yếu là hàng Trung Quốc hoặc làm từ bột.

Chưa hết, đến cá quả gần đây cũng bị nghi là cá Tàu khi hiều tiểu thương tiết lộ, một số loại cá còn bị tiêm thuốc mê để “ngủ đông” trước khi nhập vào Việt Nam. Mặt hàng hiện đang bán rất sẵn ở các chợ có giá dao động từ 60.000-80.000 đồng/kg.

Theo một tiểu thương ở chợ đầu mối phía nam Hà Nội, cá quả Trung Quốc da có màu đen, nhẵn bóng, trong khi cá quả Việt Nam có màu ngả vàng.

Người Việt hại nhau

Bà Trần Thị Thảo (Nam Sách, Hải Dương), một nông dân trồng chuối kể, có lần bà được một khách chuyên thu mua chuối bán ra các chợ Quảng Ninh chắt cho một ít nước để dấm (ủ) chuối chín cho mã đẹp dùng thử. Theo lái buôn, chỉ cần nhúng những nải chuối vào chậu nước pha vài giọt chất lỏng này, nải chuối chín sẽ có màu vàng đều, đẹp và bán rất chạy. Người phụ nữ này cho hay, chỉ cần vài chục nghìn đồng là có thể mua được lọ thuốc to dùng cho cả vụ. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu, bà Thảo mới biết đây là loại thuốc gây độc hại cho rau quả nên bà mới bỏ đi.

Theo PGS-TS Phạm Xuân Đà, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia, hiện có đến 2.000 hóa chất bảo vệ thực vật, bảo quản rau quả được sử dụng. Do không đủ phương tiện, chất thử và căn cứ để đọc tên hóa chất nên cơ quan chức năng nhiều lần lấy mẫu kiểm tra nhưng đều không phát hiện ra chất gì bất thường.

Bây giờ, từ những khu chợ quê hẻo lánh đến các siêu thị thành phố, đi đâu người tiêu dùng cũng đặt câu hỏi, liệu thực phẩm mình nhìn thấy có phải hàng Trung Quốc hay không. Chị Thu (Hoàng Mai, Hà Nội) cho rằng, đạo đức kinh doanh hiện nay đã trở thành thứ quá xa xỉ.

“Không thể tưởng tượng vì đồng tiền mà người Việt đang tự hại mình. Cái gọi là đạo đức kinh doanh trở thành thứ gì đó thật xa xỉ. Đừng vội đổ lỗi cho cơ quan chức năng, cho hàng Trung Quốc, mà hãy nhìn nhận bản thân trước. Nếu người Việt biết những quả táo, quả cam, những miếng thịt ấy là bẩn, tại sao còn mua buôn rồi bán lại cho chính những người dân mình?”, chị Thu bức xúc.

“Bảo sao dân mình ung thư ngày càng nhiều. Ăn một bán phở mà đầy đủ các gia giảm bẩn từ tương ớt hoá chất Trung Quốc, giá đỗ chứa chất tăng trưởng,… chưa kể nước dùng hoặc thịt bò cũng có vấn đề. Phải phạt nặng, tước giấy phép kinh doanh vĩnh viễn với những đối tượng vi phạm”, anh Hùng (Cầu Giấy, Hà Nội) đề xuất.

Bắt đầu trước khi quá muộn

Như vậy, có thể thấy hầu như không ai có đủ niềm tin về cái gọi là “thực phẩm sạch” ở Việt Nam. Nếu “bỏ phiếu” cho rau thì không ít rau bị nhiễm chì hoặc “ngậm” thuốc trừ sâu; chọn quả thì nhiều loại quả ngấm hoá chất. Từ đó, nhiều người hoài nghi về sự tồn tại của cái gọi là “đạo đức kinh doanh” trong nền kinh tế thị trường.

Từ thế kỷ XIX, một học giả tư sản người Anh đã chỉ ra sức cám dỗ không thể cưỡng lại của lợi nhuận đối với nhà tư bản. Kinh doanh để có lợi nhuận là mục đích chính đáng, song việc kiếm lợi bằng mọi giá, không từ thủ đoạn nào, gây phương hại cho cộng đồng, thì các nhà chức trách phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục. Bản thân người làm kinh doanh cũng phải tìm mọi cách hiểu, “giác ngộ” một chân lý: muốn phát triển bền vững, phải đặt đạo đức làm đầu.

Hơn nữa, người tiêu dùng đang có xu hướng trở thành người tiêu dùng thông thái. Những lời nói dối, những trò “làm chơi ăn thật” sẽ nhanh chóng lụi tàn. Vì vậy, hãy bắt đầu từ đạo đức kinh doanh trước khi quá muộn.